سیویل و طراحی مسیر

طراحی مسیر اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چراکه اشتباه و ایراد در مطالعات سیویل، موجب بروز حوادث جاده‌ای و ریلی خواهد شد که بجز هزینه‌ تصادفات جاده‌ای، هزینه اصلاح و دوباره‌کاری برای حذف نقطه حادثه‌خیز را به ساخت و بهره برداری راه و راه‌آهن کشور تحمیل خواهد کرد. طرح هندسی نامناسب مسیر تبعات منفی همچون موارد زیر دارد.

1. کاهش ایمنی ترافیک.
2. کاهش سرعت وسایل نقلیه.
3. افزایش زمان تأخیر.
4. افزایش تراکم وسایل نقلیه.
5. اختلال در جریان ترافیک.
6. افزایش مصرف سوخت خودروها.

برای بهبود وضعیت موجود و باتوجه به تاثیر عوامل هندسی بر سرویس‌دهی راه لازم است تاثیر هریک از پارامترهای طرح هندسی راه از جمله عرض راه، شیب طولی، شیب عرضی، تعداد خطوط، طول مسیر و ... بر ترافیک، بررسی شود.

در دپارتمان مسیر کلیه مطالعات سیویل راه، تقاطع، راه‌آهن و قطار شهری انجام می‌شود. از آنجا که مطالعات سیویل پایه تمامی مطالعات بعدی است، در این دپارتمان کلیه مسائل و پارامترها از قبیل تاثیرات زیست‌محیطی، هیدرولوژی، زمین‌شناسی، ترافیک و مطالعات اقتصادی در نظر گرفته می‌شود که این موضوع نیازمند تجربه و خبرگی کارشناسان دپارتمان سیویل در حوزه‌های نامبرده است.

اسناد و مدارک خروجی از دپارتمان شامل: پلان مسیر (دید به راه از بالا)، پروفیل طولی مسیر (دید به راه از کنار)، مقاطع عرضی (دید عمود به راه)، لیست احجام عملیات خاکی، گزارش مقایسه فنی و اقتصادی و انتخاب گزینه برتر خواهد بود و در نهایت پروژه‌ها با مدارک مذکور همراه با نقشه‌های ابنیه فنی اجرا می‌شود.

مطالعات سیویل در دو فاز انجام می‌گیرد:

1. فاز اول روی نقشه‌های بزرگ مقیاس (50،000 و 25،000) گزینه‌های ممکن طرح می‌شود. سپس گزینه‌ها به لحاظ پارامترهایی همچون هزینه ساخت (شامل برآورد کل پروژه و تملک اراضی) مقایسه می‌شوند. در پایان گزینه برتر با توجه به جمیع جهات مذکور انتخاب می‌شود.
2. در فاز 2 نقشه‌های اجرایی گزینه برتر جهت تهیه اسناد مناقصه و انتخاب پیمانکار و اجرای مسیر تهیه می‌‌شود، شامل نقشه‌های پلان، پروفیل، مقاطع عرضی مسیر و احجام عملیات خاکی.

پس از انجام مطالعات فاز 2 سیویل، نقشه‌ها در اختیار سایر دپارتمان‌ها از جمله سازه و هیدرولوژی و ... قرار می‌گیرد تا بر اساس آن ابنیه فنی، ترانشه‌ها، خاکریزها و ... مطالعه شوند. هر تغییری در مطالعات سیویل، موجب تغییر در نقشه‌های ابنیه فنی و ... خواهد شد. لذا فاز یک مطالعات سیویل نیازمند دقت بسیار زیادی است.

اهمیت طراحی سیویل و مسیر به حدی است که اگر هر یک موضوعات مطروحه در طرح اولیه لحاظ نشود خسارت‌های جبران‌ناپذیری خواهد داشت. به عنوان نمونه در صورتی که مطالعات مسیر بدون درنظر گرفتن شرایط زمین‌شناسی یا هیدرولوژی انجام شود، ابنیه فنی بسیار سنگینی به اجرای پروژه تحمیل خواهد کرد یا در صورت عدم استعلام و بازدید متعدد از منطقه ممکن است مسیر از پارک‌ها و مناطق حفاظت شده سازمان محیط‌زیست یا سایت‌های میراث فرهنگی عبور کند که از اجرای آنها توسط سازمان‌های ذینفع ممانعت خواهد شد.

با وجود نرم‌افزارهای مختلف برای طراحی سیویل مسیر، بازدید از منطقه توسط کارشناسان با تجربه برای تصمیم‌گیری ضروری است، از جمله در نقاط تلاقی با تاسیسات زیربنایی نظیر دکل‌های برق فشار قوی، لوله‌های آب، نفت، گاز و ...

نداشتن تجربه و تخصص کافی در برخورد با تاسیسات و معارضین منطقه، می‌تواند در زمان اجراء هزینه‌های اضافی سنگینی به پروژه تحمیل کند.